وظایف تربیتی والدین از دیدگاه قرآن وحدیث

پدر ومادر مسئول سلامت ورشد جسمی وروحی ومهمترین عامل سعادت ویا شقاوت فرزندان خود هستند هرچه آنها در این زمینه سرمایه گذاری وتلاش بیشتری کنند نتیجه وثمر آن را در آینده بیشتر خواهند دید حساس ترین وظیفه پدر ومادر در برابر فرزندانشان تربیت صحیح آنان است دین مبین اسلام شخصیت اینده کودک را مرهون تربیت وپرورش ومراقبت پدر ومادر می داند وبرای تمام لحظه های زندگی ودوران عمر انسان دستورات خاصی دارد ازجمله این مسائل مسئله تربیت فرزندان است که والدین وظایفی را به شرح زیر دارند :

1-      اهمیت تربیت خانواده در قرآن وحدیث : خداوند متعال در سوره فرقان یکی از ویژگیهای بندگان راستین را توجه خاص به تربیت فرزند وخانواده خویش می داند چنانکه می فرماید : ((آنها پیوسته از درگاه خدا می خواهند ومی گویند پروردگارا از همسران وفرزندان ما کسانی قرار ده که مایه روشنی چشم ما گردد ))

2-      در آیه 6سوره التحریم خیر خواهی برای اعضای خانواده وتربیت دینی آنان را تکلیفی بایسته بر عهده مومنان دانسته روی سخن را به همه مونان کرده ودستوراتی در باره تعلیم وتربیت همسر وفرزندان وخانواده به آنها می دهد ومی فرماید : ((ای کسانی که ایمان آورده اید خود وخانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها وسنگ ه هستند نگاهدارید )) نگهداری خویشتن به ترک معاصی وعدم تسلیم در برابر شهوات سر کش ونگهداری خانواده به تعلیم وتربیت وامر به معروف ونهی از منکر وفراهم ساختن محیطی پاک ئخالی از هر گونه آلودگی در فضای خانه وخانواده است

از آیه فوف وروایات به خوبی استفاده می شود که انسان در مقابل همسر وفرزندان مسئولیت سنگینی نسبت به دیگران دارند وباید در راه تعلیم وتربیت آنها بکوشند

در حدیثی آمده که در باره آیات فوق از پیامبر پرسیدند چگونه خانواده خودرا از آتش دوزخ حفظ کنیم ؟ حضرت (ص) فرمود : آن هارا امر به معروف ونهی از منکر می کنی اگر از تو پذیرفتند آنهارا از آتش دوزخ حفظ کرده اید واگر نپذیرفتند وظیفه خود انجام داده اید

3-      امیر مومنان علی (ع) در تفسیر آیه فوق می فرمایند : منظور این است که خود وخانواده خویش را نیکی بیآموزید وادب کنید

4-      امام سجاد (ع) می فرماید : تربیت نیکو وکمک برای ایجاد رفتار صحیح فرزندان از وظایف والدین است وام حق فرزندان آن است که بدانی او از دوست وخیر وشر او در همین دنیا به تونسبت داده می شود وتو نسبت به تربیت شایسته او وراهنمایی اش به سمت وسوی خدا وکمک به خداپرستی اش مسئولی ودر این مورد پاداش یا کیفر داده خواهی شد پس در تربیت فرزندت چنان رفتار کن که اگر در این دنیا آثار خوب داشت مایه آراستگی وزینت تو باشد

5-      انتخاب نام شایسته : انتخاب نام خوب برای فرزند امر ی بسیار مهم وحساس است که تأثیر زیادی بر شخصیت وروح وروان او دارد نام زیبا وشایسته نماد هویت وشخصیت آینده هر فرد ومایه افتخار ومباهات وی خواهد بود

6-      مهر ومحبت : محبیت اساس موفقیت خانواده واز موثر ترین روشهای تربیتی است که در فرهنگ اسلامی به آن توجه شده است کودک بیش از هر کس تشنه محبت اولیاء خود است کودکی که در کانون مهر ومحبت والدین خود پرورش یافته دارای آرامش روانی امنیت خاطر اعتماد به نفس اعتما به والدین الگو گیری در مهرورزی به دیگران وپیشگیری از انحرافات است وبهتر می تواند با مشکلات وحوادث سهمگین دوران بلوغ وتغییرات جسمی وروانی روبه رو گردد وبا آرامش واطمینان قدم به عرصه اجتماع بگذارد

7-      محبت ئقتی سازنده وتأثیر گذار است که فرد مورد محبت از آن آگاهی یابد خداوند در سوره منافقون مسلمانان را از محبت وعلاقه زیاد به مال وفرزند که باعث غفلت از یاد خدا می گردد بر حذر می دارد ومی فرماید : ((ای کسانی که ایمان آورده اید مبادا اموال وفرزندانتان شما را از یاد خدا غافل گرداند وهر کس چنین کند از زیانکاران است ))

8-      سالم سازی محیط رشد فرزندان : پرورش صحیح فرزندان بدون توجه به ایجاد فضای سالم ومناسب وارام میسر نمی شود قرآن کریم با تأکید بر ایجاد خانواده خوب وسالم می فرماید از نشانه های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا بدانها آرامش یابید وامام باقر (ع)می فرماید : هرکس احسان ونیکی به خانواده اش کند عمرش طولانی می شود ))

 

9-      حضرت لقمان در آیات 18و19سوره لقمان چند نکته اخلاقی مهم را به فرزدش گوشزد نموده که عبارتند از : تواضع وفروتنی ،وخوشرویی ،ومی فرماید : با بی اعتنایی از مردم روی مگردان ومغرورانه بر روی زمین راه مرو در راه رفتنت اعتدال را رعایت کن ودر سخن گفتنت نیز رعایت اعتدال نما واز صدای خود بکاه وفریاد مزن

10-  بازی وهمراهی با کودک : بازی از مهمترین فعالیتهای کودک بشمار می رود که تأثیر مثبتی بر شخصیت او می گذارد در بازی با کودک نباید خواست خودرا بر او تحمیل کرد

11-  تکریم واحترام به کودک : احترام وتکریم شخصیت انسان یکی از شیوه های تربیتی آئین حیات بخش اسلام است وآموزه های قرآنی بر پایه واصول احترام به انسان وکرامت انسانی بنا نهاده شده خداوند متعال در قرآن کریم انسان را مورد تکریم وستایش خود قرار داده ومی فرماید : ما فرزندان آدمی را گرامی داشتیم وآنهارا در خشکی ودریا بر مرکب های راهوار سوار کردیم واز انواع غذاهای پاکیزه به آنان روزی دادیم وبر بسیاری از مخلوقات برتری بخشیدیم

12-  حضرت علی (ع) می فرماید با بچه هایتان به گونه ای برخورد کنید که آنها خودشان را کریم وبا شخصیت بدانند والدین اگر می خواهند فرزندان دیندار ومعتقدی تربیت نمایند ابتدا باید خود الگویی شایسته وخوب در این زمینه برای آنها باشند

13-  رعایت عدالت ومساوات بین فرزندان از اصول صحیح تربیتی والدین است که نباید در بین فرزندان خود تبعیض قائل شوند تبعیض در بین فرزندان موجب نا آرامی وانحرافات اخلاقی واحساس بد بینی وحسادت وانتقام در کودک می شود

14-  ازدواج به موقع : ازدواج گامی حکم ومقدس برای تشکیل نهاد خانواده است که مایه آرامش زن ومرد می باشدوسبب کرامت وشرافت انسان می شود نقش والدین در این زمینه وبرای پیشگیری از انحرافات اخلاقی جوانان نقش مهم واساسی است